مخاطب و جایگاه مخاطب در تئاتر
گفت‌وگو با علی سلمان‌نژاد ریاست انجمن هنرهای نمایشی استان سیستان و بلوچستان
دغدغه‌ی مخاطب و جایگاه آن در تئاتر امروز استان و شهرستان، ما را بر آن داشت که دقایقی را به گفت‌وگو با رئیس انجمن نمایش استان بنشیم تا ضمن معرفی و مرور سوابق ایشان، این موضوع را در ابعاد مختلف بررسی کنیم.
علیرضا سلمان‌نژاد- متولد بیستم خرداد سال هزار و سیسصد و پنجاه و دو - مدت ۲۸ سال است که کار تئاتر میکند بیشتر در زمینه بازیگری و از سال ۷۱ وارد مرکز هنرهای نمایشی آن زمان شد و زیر نظر اساتیدی همچون حسین عاطفی، بهروز بقایی، محمد چرمشیر و رضا خدادادبیگی آموزش دید و در جشنواره‌های مختلف شرکت نمود.
در نمایشهای آرش به کارگردانی آقای خدادادبیگی، لولوی عزیزمن آقای محمد رضا هدایتی، نقش دل در چاه حسن خمری، تنها مرگ تکرار نمی‌شود زنده یاد مهدی سرگزی، حکایت لیلی و مجنون حسن خمری، دون کامیلو مجتبی رضایی و... بازی کرده است. علی سلمان نژاد درحال حاضر ریاست انجمن هنرهای نمایشی استان سیستان و بلوچستان را بر عهده دارد.
پس از عرض سلام، گفت‌وگو را این‌چنین آغاز می‌کنیم:
آقای سلمان‌نژاد به نظر شما مخاطب تئاتر یعنی چه؟
در واقع وقتی صحبت از مخاطب به میان می‌آید منظور کسانی هستند که به لحاظ فکری و فرهنگی و اجتماعی شاهد یک رویداد هنری هستد. مخاطب تئاتر می‌تواند هم عام باشد هم خاص ولی از همه مهمتر مخاطب تئاتر باید از تفکری قوی برخوردار باشد چون تئاتر ارتباط تنگاتنگی با مخاطب و اندیشه‌ی او دارد و یک نوع بده بستان فکری و فرهنگی هست.
با توجه به تعریفی که ارائه شد، مخاطبین تئاتر امروز ما چه کسانی هستند؟
با توجه به پیشینه فرهنگی قوی مردمان این خطه که ریشه در چندهزار سال دارد و وجود بافت‌های سنتی و آیین‌های ماندگار و تلفیق آن با جامعه امروزی مخاطبین نمایشهای این خطه کسانی هستند که این مشخصات را در بطن خود داشته باشند یا با آن آشنایی داشته باشند.
شما فکر می‌کنید چگونه می‌توانیم جذب مخاطب در سالن‌های تئاتر داشته باشیم؟
برای جلب تماشاگر به سالن تئاتر باید ذائقه مخاطب را ارزیابی کنیم و ببینیم آنها بیشتر چه گونه‌ای از نمایش را می‌پسندند. می‌توان با برنامه‌ریزی صحیح، تولید نمایش با کیفیت و تبلیغات درست، نظر تماشاگران بسیاری را به سالن نمایش جلب کرد. همچنین اجرای مستمر تئاتر نیز می‌تواند کمک کند تا مخاطب دیدن تئاتر را در برنامه زندگی خود بگنجاند .
به نظر شما آیا ما برای این جذب مجاز به انجام هر کاری هستیم؟
خیر، تئاتر قداست بالایی دارد و نباید قداست آن را با هر کاری زیر سوال ببریم. به نظر من تئاتر یعنی زندگی و تفکراست. نظر مخاطب مهم است ولی نه تا آن اندازه که هر کاری را انجام بدهیم تا آنها را جذب کنیم یا اینکه چون خود مخاطب منتقد ما خواهد شد پس هر کاری را در این زمینه انجام بدهیم.
فکر می‌کنید چرا امروز مخاطبین و مردم از تئاتر فاصله گرفتند و اغلب خود هنرمندان بیننده‌های تئاتر یکدیگرند؟
فکر کنم جواب این سوال را در بالا دادم، اول اینکه ما ذائقه مخاطب را ارزیابی نکرده‌ایم- یعنی نرفته‌ایم ببینیم مخاطب از ما چه می‌خواهد؛ دوم اینکه در زمینه تبلیغات ضعیف عمل می‌کنیم یا هزینه‌ایی که برای تبلیغات در نظر گرفته‌ایم کم است؛ سوم فروش بلیط و ما هنوز به این فرهنگ نرسیده‌ایم که باید برای دیدن تئاتر هزینه پرداخت کنیم. وقتی مخاطب به سالن تئاتر می‌رود بهای بلیط را می‌بیند و با شرایط خرید مواجه است از دیدن نمایش منصرف می‌شود .
با توجه به شرایطی که امروز در تئاتر حاکم است، به نظر شما آیا مخاطب و اندیشه برای مدیران و سرمایه گذاران مهم است یا تنها به لحاظ مادی، آماری و تعداد بلیط‌های خریداری شده اهمیت دارد؟
در شرایط امروز متاسفانه باید گفت هنر تئاتر مظلوم واقع شده و کمتر مدیری را می‌شود دید که دلسوز تئاتر باشد. شما می‌دانید که تئاتر هزینه بر است به عنوان مثال یک تئاتر عوامل بسیار دارد. نویسنده،کارگردان، بازیگران، طراحان، مجریان صحنه و نور و دکور و... آیا با فروش بلیط می‌توان همه هزینه‌ها را در آورد؟ قطعا نه؛ پس اینجا همت مدیران، سرمایه‌گذاران و... را می‌طلبد که به یاری بچه‌های تئاتر آمده و دستشان را بگیرند .
آقای سلمان‌نژاد، در سالی که گذشت اتفاقات خوبی در تئاتر استان شاهد بودیم، طرح افتتاح تئاتر شهر زاهدان، طرح اجرای عموم نمایش‌ها که برای اولین بار در استان اتفاق افتاد، حمایت از نویسندگان بومی و الزامی شدن استفاده از متون بومی، تشکیل گروه و زیرگروه‌های مربوطه، نظم دهی به تشکیل گروه‌ها که ناقص مانده، تشکیل ورکشاپ با حضور اساتید برجسته از مرکز هنرهای نمایشی کشور، تجهیز سخت افزاری سالن اجرا و برگزاری اولین جشنواره ی نمایشنامه‌خوانی استان؛ از این اهداف و برنامه ریزی انجام شده بگویید...
بله به حمدالله با یاری جناب آقای مسگرانی مدیرکل محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اتفاقات خوبی در تئاتر استان رخ داد از جمله می‌توان به افتتاح تئاتر شهر زاهدان اشاره کرد که چند سالی رها شده بود که با همت ایشان و حضور استاد اتابک نادری عزیز و مسولین استانی افتتاح شد. همچنین طرح اجراهای عمومی نمایش اتفاق نادری بود که در استان رخ داد و توانستیم با همت بچه‌های انجمن هنرهای نمایشی استان ده نمایش و هر نمایش ده شب در سالن تئاتر شهر به روی صحنه برود. این نوید رو هم می دهیم که انشاالله مرحله دوم این طرح شروع و تا پایان سال جاری ادامه خواهد داشت. در انجمن نمایش با همت دوستان نویسنده شورای نویسنگان را راه اندازی کرده که هدف از تشکیل آن برسی متون جهت شرکت در جشنواره‌ها و اجراهای عمومی می‌باشد و همچنین برای حمایت از نویسندگان بومی مقرر گردید نمایشهای شرکت کننده در جشنواره استانی از نویسندگان بومی باشند البته فقط برای زاهدان.
در مورد ثبت گروه های نمایشی استان باید گفت ثبت گروه‌ها به صورت ناقص بود که این معضل بارها از سوی مرکز گوشزد می‌شد که الحمدالله با همکاری معاونت هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن هنرهای نمایشی و سرپرست گروه‌ها جلساتی برگزارشد واین مشکل مرتفع گردید .
جشنواره نمایشنامه‌خوانی ماهکان امسال با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن هنرهای نمایشی با ده اثر برگزار شد که خوشبختانه بازتاب خوبی در میان هنرمندان داشت و استقبال مردم از نمایش‌ها بی نظیر بود .
جشنواره تئاتر استانی هم نزدیک هست؛ از این جشنواره بگویید و تفاوت آن با حشنواره‌های گذشته
جشنواره تئاتر استانی مانند هرسال در شهریور ماه با شور و حال هنرمندان استان برگزار خواهد شد. درجشنواره امسال روزهای برگزاری بیشتر شده تا نمایش‌ها با تمرکز بهتر و بیشتری اجرا شوند و هم بتوان بهره بیشتری هنرمندان از اساتید اعزامی مرکز ببرند در جشنواره امسال بخش خیابانی با رویکرد ویژه‌ایی جهت اجرای کارها در سطح شهر برنامه‌ریزی شده است.
و سخن آخر
در پایان جا دارد تشکر کنم از جناب آقای مسگرانی مدیر کل محترم فرهنگ و ارشاد استان به علت نگاه ویژه ایشان به هنر تئاتر و روشن نگاه داشتن چراغ تئاتر و تشکر می‌کنم از همه عزیزان و هنرمندان انجمن هنرهای نمایشی استان و هنرمندان شهرستانی که با تمام وجود تلاش می‌کنند برای هرچه بهتر شدن تئاتر استان. در نهایت تشکر ویژه از عزیزان انجمن هنرهای نمایشی کشور و مرکز هنرهای نمایشی کشور که زحمت فراوان در این زمینه می‌کشند.