نگاهی به تاریخچه تئاتر استان سیستان و بلوچستان

عزیزاله فخر براهویی؛ تئاتر در استان سیستان و بلوچستان علی رغم سابقه و خدمت نه چندان دوری که دارد اما به انصاف شاهد اوج و فرودهای در خوری بوده است که انسان را به اندیشه وا میدارد .
از آنجاییکه این مقوله در ایران زمین قدمت   ندارد و به اغماض که بنگریم به یک قرن بیشتر بر نمیگردد. به طبع ان در استان سیستان و بلوچستان هم تاریخچه اش چندان قابل گفتن و نوشتن نیست.
 اولین آثاری که تحت عنوان تئاتر راه به سالن ها و تالارهای نمایش برد به دهه ها 30، 40 و 50 خورشیدی باز می گردد  که حرکت خود جوش از جانب تعدادی جوان عاشق بود که نام تئاتر را در شهر و دیار بروی زبان ها انداخت کسانی چون علی آکبر قدس هوشنگ شیخ و بازیگرانی نظیر چنگیز نارویی ، حسین ریاحی حسن کاظمی ، محمد علی همایون نژاد ... شاید به جرات بتوان گفت که اولین گام های تئاتر مدرن را در شهر و دیار ما برداشته اند . 
پس از آن به دنبال انقلاب فرهنگی ملی که پس از انقلاب اسلامی اتفاق افتاد، تئاتر این سامان هم به تبعیت از کلیت ایران اسلامی ، دهه ای سوت و کور را در این عرصه پشت سر گذاشت تا آنکه نسلی تازه وارد و جوان بی بهره از تجارب نسلهای گذشته وارد عرصه تئاتر این سامان شد .
 سلمان فارسی سالارزهی ، علی اصغر انصا فجو، محمود نبی زاده ، عباس نورایی و خیلی هنرمندان این نسل اولین گامهای یک تئاتر شکوفا، پویا و مدرن و سرشار از اندیشه و تفکر را در استان و سیستان و بلوچستان پایه گذاری کردن و آثار شایسته ای را که در برخی اوقات  در تئاتر کشور حرف اول را می زدند ، به صحنه آوردند و  نام خود را در تئاتر این مرزو بوم برای همیشه ضبط وثبت کردند.
 آثاری از قبیل روزنامه ، نمایش در نمایش ، ابراهیم و نهایتا گل سرسبد این آثار آب باد خاک به کوشش و تلاش این گروه صحنه های این سامان را زینت بخشید . 
آب باد خاک به نویسندگی و کارگردانی استاد سلمان فارسی صالحزهی در سال 1365 بی کم و کاست و بی دغدغه در تمام عرصه های نویسندگی ، کارگردانی ، بازیگری ، طراحی صحنه.... مقام اول جشنواره سراسری تئار فجر را از آن خود کرد.
علی اصغر انصاف جو با بازی به شدت مدرن و پر حرارت وپر انرژی خود برای سالها ، سرمشقی شد برای انبوه بازیگران این استان .
به دنبال این گروه و بعد از کم محبتی ها و بی مهری هایی که مسئولین وقت با این عده از هنرمندان کردند ، نسل جدیدی از اهالی و اصحاب تئاتر پا به عرصه گذاشت،نسلی به غایت عاشق تر ، پر انرژی ترکه حداقل یک دهه در تمامی عرصه ها و جشنواره های این مملکت حرفهای شایسته ای زدند و مقام های بنامی را از آن خود کردند.
هنرمندانی نظیر ، رضا خداداد بیگی ، محمد رضا هدایتی، موسوی ، فخر براهویی ، سید مهدی هاشمی، ابوالفضل هاشمی ، حسن خمری رضا جان آبادی وغیره در زاهدان و عزیزانی نظیر رسول بخش حسین بر ، کریم آزمون ، محسن ملازهی ، مهران ملازهی ، خدابخش صمدی ، سید حسین حسینی و بسیاری دیگر در بلوچستان و احمد گلبیکی ، صبحی مشهدی و شهرداری در سیستان ، همه و همه زاده این نسل از تئاتر این استان بودند که به حق هم آنگونه که شایسته و بایسته است حق خود را به تئاتر این سامان ادا کردند . 
تئاتر در دهه هفتاد شاید یکی از پررونق ترین دهه های عمر خود در استان سیستان و بلوچستان و زاهدان داشته و آثار بنام و جاودانه ای به تئاترایران عرضه کرد. که نگاهی به این انبوه تجربه های زنده و فرارویمان، میتواند  راه را  بر تئاتر حال آینده این سامانه هموار نماید اما متاسفانه بزرگترین معضل تئاتر سیستان و بلوچستان در همه ادوار و اعصار تنها بودن نسل جوان بود و هیچگاه تلاش نشده تا از تجارب گذشتگان بهره گرفته شود و هر نسلی از صفر آغاز کرده و ما حسن   پیروزی ها و شکست های خود را تنها تجربه کرده است و این باعث شده  تا راه پیشرفت همیشه کند باشد و سخت:
 چقدر خوب بود که مسئولین فرهنگی و متولیان فرهنگ و هنر ترتیبی اتخاذ فرمایند تا آثاری از قبیل:شب بخیر سرهنگ،زمانی برای کشتن فاجعه ای با موهای ترد قهوه ای بار دیگر هابیل تولدی دیگر عروس هیرمند قبیله آفتاب کویری ام من وآیینه خانه فریاد سایه ای در کوچه های غربت عزت و مهروک و غیره چاپ شوند و در دسترس نسل جوان امروز که در بحث نمایشنامه نویسی و موتون بومی سخت محروم هستند قرار گیرد و بهره ها ببرند.